Evolutie en Gedrag

Evolution and Behaviour

Eigenaar	Bachelor Psychobiologie
Coördinator	dr. A. Ploeger
Onderdeel van	Bachelor Psychobiologie, jaar 1

Studiewijzer 2015/2016

Globale inhoud

In deze cursus zullen verschillende benaderingen om de evolutie van gedrag en cognitie te bestuderen worden belicht. Deze verschillende benaderingen zijn de evolutionaire psychologie en de evolutionaire gedragsecologie.

De colleges van dr. A. Ploeger zullen vooral gaan over de evolutionaire psychologie. Onderwerpen die aan bod komen zijn o.a. de vraag hoe je een evolutionaire hypothese toetst, de evolutie van het brein en intelligentie, de evolutie van taal, de evolutie van cognitie en redeneren, de evolutie van emoties en de evolutie van seksueel gedrag en partnervoorkeuren.

De colleges van dr. C.J.M. Egas zullen vooral gaan over evolutionaire gedragsecologie. In dit vakgebied wordt bestudeerd hoe en vooral waarom dieren hun gedrag aanpassen aan omstandigheden in hun omgeving, ervan uitgaand dat zij dit doen om beter te overleven en voort te planten. Onderwerpen die aan bod komen zijn natuurlijke selectie op verschillende niveaus van organisatie, de vier waarom-vragen van Tinbergen, optimaliteitstheorie, speltheorie, foerageergedrag, sekse-allocatie, seksuele selectie, kin selectie, en evolutie van altruïsme.

In het practicum zullen de speltheorie en de ouderlijke investeringstheorie worden getoetst. Deze cursus sluit aan op de eerstejaars cursus Genetica en Evolutie. In het tweede jaar komt bij de cursus Ontwikkeling de evolutionaire ontwikkelingspsychologie aan bod. In het derde jaar bestaat de mogelijkheid om de minor/track Evolutionaire Psychobiologie te doen, of één of meerdere vakken van deze minor te volgen als keuzevak.

Studiemateriaal

Literatuur

• Evolution and human behaviour: Darwinian perspectives on human nature, Cartwright, J. (2008) 2nd edition. Palgrave Macmillan. Ca. 40 euro.

Overig

• Collegestof; de slides van de colleges worden op Blackboard ter beschikking gesteld.

Leerdoelen

• De begrippen natuurlijke selectie en seksuele selectie uitleggen en toepassen.
• De vier vragen van Tinbergen uitleggen en toepassen.
• Optimaliteitstheorie uitleggen en toepassen in een evolutionaire context.
• De principes van foerageergedrag uitleggen.
• Speltheorie uitleggen en toepassen in een evolutionaire context.
• Verschillende evolutionaire verklaringen van altruïsme onderscheiden en uitleggen.
• Verschillende theorieën over sekse-allocatie onderscheiden en uitleggen.
• Een experiment over sekse-allocatie voorbereiden, uitvoeren en analyseren, en hierover een verslag schrijven.
• De aannames van de evolutionaire psychologie samenvatten en uitleggen.
• De evolutie van het brein en intelligentie samenvatten en uitleggen.
• De evolutie van cognitie, taal, emoties, seksueel gedrag en partnervoorkeuren samenvatten en uitleggen.
• Evolutionair psychologische hypotheses en empirische onderzoeken evalueren.

Onderwijsvormen

• Hoorcollege
• (Computer)practicum
• Zelfstudie

Zeven hoorcolleges van dr. A. Ploeger over de evolutionaire psychologie en vijf hoorcolleges van dr. C.J.M. Egas over de evolutionaire gedragsecologie. De hoorcolleges van dit vak hebben meer het karakter van werkcolleges. Tijdens de colleges krijg je opdrachten, die je mist als je niet naar college komt. De hoorcolleges worden wel opgenomen, maar het is goed om van te voren te weten dat je de kern van de cursus mist als je alleen de opnames bekijkt. Wij raden dus ten zeerste aan om naar de colleges te komen.

Twee practicummiddagen (één in de eerste week en één in de derde week van de cursus) waarin een experiment wordt gedaan om speltheorie in een evolutionaire context te toetsen en een studie wordt uitgevoerd naar de ouderlijke investeringstheorie (de groep wordt hiervoor in drieën gesplitst; op Datanose is de groepsindeling te vinden). Bij het practicum wordt een handleiding verstrekt. Er wordt in duo’s gewerkt.

Het bedenken en uitvoeren van het onderzoek over ouderlijke investeringstheorie voor het practicum wordt deels zelfstandig gedaan. Er blijft in totaal ongeveer 80 uur over voor het bestuderen van het boek van Cartwright.

Verdeling leeractiviteiten

Aanwezigheid

Aanwezigheidseisen opleiding (OER-B):

• Deelname aan alle practica, computerpractica, veldwerk en werkcolleges in het curriculum is verplicht en de student dient zich op deze bijeenkomsten terdege voor te bereiden.
  

Aanvullende eisen voor dit vak:

Aanvullende eisen voor dit vak:

Aanwezigheid bij de hoorcolleges wordt sterk aanbevolen. Voor de practica geldt een strikte aanwezigheidsplicht. Ben je afwezig dan wordt er geen eindcijfer geregistreerd.

Toetsing

Onderdeel en weging	Details
Eindcijfer
90% Tentamen	Moet ≥ 5.5 zijn, Herkansbaar
Verdiepende opdrachten
10% Practicum-verslag	Moet ≥ 5.5 zijn, Herkansbaar

Inzage toetsing

De manier van inzage wordt via de digitale leeromgeving gecommuniceerd.

Opmerkingen zullen behandeld worden door de docenten en worden teruggekoppeld via Blackboard.

Opdrachten

Practicumverslag

• Van het practicum over ouderlijke investeringstheorie wordt een wetenschappelijk verslag gemaakt volgens de richtlijnen van ABV. Dit wordt per duo ingeleverd via Blackboard.

Verdiepende opdrachten

• Verdiepende opdrachten die worden ingeleverd via Blackboard. Deze opdrachten tellen niet mee voor het eindcijfer, maar moeten wel als voldaan zijn beoordeeld voorafgaande aan het tentamen. Deze opdrachten zijn bedoeld om je eigen interesse in het vakgebied van Evolutie & Gedrag te ontwikkelen en om kritisch denken te stimuleren. 

Onderstaande opdrachten komen aan bod in deze cursus:

•    Naam opdracht 1 : beschrijving 2
•    Naam opdracht 2 : beschrijving 1
•    ....

Fraude en plagiaat

Dit vak hanteert de algemene 'Fraude- en plagiaatregeling' van de UvA. Hier wordt nauwkeurig op gecontroleerd. Bij verdenking van fraude of plagiaat wordt de examencommissie van de opleiding ingeschakeld. Zie de Fraude- en plagiaatregeling van de UvA: www.uva.nl/plagiaat

Weekplanning

Rooster

Het rooster van deze cursus wordt gepubliceerd op https://datanose.nl/

Eindtermen

Deze cursus draagt bij aan de volgende eindtermen van de opleiding Psychobiologie:

1) Kennis en Inzicht

De bachelor:

• 1a) kan de basisprincipes uit de vakgebieden ‘genetica en evolutie’, ‘celbiologie’, ‘biochemie’, ‘fysiologie’, ‘embryologie’, ‘anatomie’ en ‘evolutie en gedrag’ uitleggen.
• 1b) kan de ontwikkeling en werking van het brein op alle niveaus – van molecuul tot de menselijke geest – binnen Psychobiologie, voornamelijk de deelgebieden ‘perceptie tot bewustzijn’, ‘leren en geheugen’, ‘emotie’, ‘motivatie’, ‘neuroanatomie’ en ‘neurofysiologie’ uitleggen.
• 1c) kan de pathofysiologie en bijbehorende diagnostische methoden en mogelijke therapieën uitleggen.
• 1d) kan uitleggen welke onderzoekstechnieken nodig zijn voor het ontwikkelen van kennis en dat kennis nodig is voor het ontwikkelen van onderzoekstechnieken.
• 1e) kan de kennis opgedaan bij een zelfgekozen vak uitleggen.
• 1f) kan de basisprincipes uit de beroepsethiek en wetenschapsfilosofie uitleggen.
• 1g) kan mogelijke vervolgopleidingen benoemen.
• 1h) kan uitleggen wat de bijdragen en beperkingen zijn van de kennis op elk niveau - van molecuul tot de menselijke geest - aan het wetenschapsgebied Psychobiologie.
• 1i) kan op alle niveaus de werking van het brein van dieren en mensen vergelijken.
• 1j) kan onderbouwen hoe de pathofysiologie bijdraagt aan het begrip van de ontwikkeling en werking van het brein op alle niveaus.
• 1k) kan grensverleggende ontwikkelingen in het wetenschapsgebied Psychobiologie herkennen.
• 1l) kan uitleggen dat een standpunt wordt beïnvloed door context.

2) Toepassen Kennis en Inzicht

De bachelor:

• 2a) kan onderbouwen welke onderzoekstechnieken nodig zijn om onderzoeksvragen binnen het wetenschapsgebied Psychobiologie te beantwoorden.
• 2b) kan ondersteunende disciplines zoals wis-, natuur- en scheikunde en programmeren toepassen.
• 2c) kan de empirische cyclus zelfstandig doorlopen bij het uitvoeren van een onderzoek.
• 2d) kan op een wetenschappelijke manier lopende experimenten documenteren.
• 2e) kan algemene laboratoriumvaardigheden uitvoeren.
• 2f) kan onderzoek doen met proefpersonen en relevante proefdieren.
• 2g) kan voor de psychobiologie relevante computerprogramma’s en/of programmeertalen gebruiken.
• 2h) kan ruwe data interpreteren en een geschikte (kwantitatieve) analysemethode toepassen.
• 2i) kan werken volgens algemene milieu- en veiligheidsnormen.
• 2j) kan redeneren en argumenteren en meerdere standpunten benoemen en onderbouwen.

3) Oordeelsvorming

De bachelor:

• 3a) kan relevante literatuur verzamelen, verwerken en interpreteren.
• 3b) kan de implicaties van onderzoeksresultaten voor de maatschappij overzien.
• 3c) kan onderzoeksresultaten binnen de Psychobiologie en/of binnen een discipline- overstijgende context interpreteren.
• 3d) kan de ethische aspecten van beroepsmatige omgang met levende organismen en weefsel overwegen.
• 3e) kan informatie analyseren aan de hand van kwaliteitscriteria en er een eigen oordeel over vormen.
• 3f) kan alternatieven en tegenargumenten overwegen bij het vormen of herzien van een oordeel.

4) Communicatie

De bachelor:

• 4a) kan kennis, bevindingen en standpunten in wetenschappelijk Nederlands en Engels schriftelijk rapporteren en mondeling presenteren.
• 4b) kan een bijdrage leveren aan wetenschappelijke discussies.
• 4c) kan op basis van begrip en respect communiceren.
• 4d) kan onderzoeksgegevens communiceren volgens de regels van wetenschappelijke integriteit.
• 4e) kan een standpunt overbrengen.

5) Leervaardigheden

De bachelor:

• 5a) kan een zelfstandige en wetenschappelijke werkwijze en houding ontwikkelen.
• 5b) kan zich zelfstandig kennis eigen maken.
• 5c) kan nieuwe kennis integreren met aanwezige kennis en tot inzichten komen.
• 5d) kan een constructieve en synergetische manier van samenwerken ontwikkelen.
• 5e) kan zich in een zelfgekozen deelgebied verdiepen of verbreden.
• 5f) kan zich nieuwe technische vaardigheden eigen maken.
• 5g) kan feedback geven en verwerken.
• 5i) kan reflecteren op eigen gedrag en dit gedrag desgewenst verbeteren.
• 5j) kan geleerde principes generaliseren en toepassen in een andere context.

Aanvullende informatie

Dit vak heeft een Blackboardsite. Hier vind je de noodzakelijke aanvullende informatie, zoals de groepsindeling van de practica, de opdrachten en de collegeslides. Bekijk de Blackboardsite dus met grote regelmaat!

Contactinformatie

Coördinator

• dr. A. Ploeger