Klinische Neuropsychologie voor Psychobiologie

Clinical Neuropsychology voor Psychobiologie

Eigenaar	Bachelor Psychobiologie
Coördinator	dr. ing. E.A. van Vliet
Onderdeel van	Bachelor Psychobiologie, jaar 3
Links	Zichtbare leerlijnen

Studiewijzer 2024/2025

Globale inhoud

Deze cursus vormt een gedegen kennismaking met de klinische neuropsychologie. Tijdens de cursus wordt stilgestaan bij de wijze waarop hersenfuncties verstoord kunnen raken en hoe dit kan leiden tot diverse hersenaandoeningen. Per ziektebeeld wordt ingegaan op 1) de klinische verschijnselen en diagnostiek; 2) de huidige behandelingen (farmacotherapieën, revalidatie, interventie) en 3) lopend onderzoek dat kan leiden tot beter inzicht in de etiologie en behandeling van de ziekte. Hierbij zullen enkele veel voorkomende psychiatrische en neurologische aandoeningen worden besproken. Onderwerpen zijn o.a.:
Schizofrenie, Depressie, Eetstoornissen, Genderdysforie, Angst, Epilepsie, Parkinson, Huntington, Alzheimer, Multiple Sclerose, Migraine, Pijn, ADHD, Autisme, Trauma, Beroerte en Hersentumoren.
Om de gevolgen van hersenschade te kunnen begrijpen is een goed inzicht in de relatie tussen verschillende
beschadigingen (soort, omvang, locatie) en de te onderscheiden functiegebieden noodzakelijk. Voorts is het belangrijk in
de communicatie met collegaʼs om de taxonomie van de belangrijkste symptomen en syndromen te kennen. Naast deze
meer theoretische achtergrond behelst deze cursus een kennismaking met de neuropsychologische diagnostiek
(anamnese, testonderzoek, radiologie en medische gegevens), rapportage en revalidatie.

Studiemateriaal

Literatuur

• Kessels et al. (2022). Klinische Neuropsychologie, ISBN:  9789024444799

Overig

• Richtlijn neuropsychologische revalidatie https://www.kennisnetwerkcva.nl/quality_standards/richtlijn-neuropsychologische-revalidatie-2/

  Ook zullen (review) artikelen gebruikt worden (komen beschikbaar via Canvas)

Leerdoelen

• de kernbegrippen uit de farmacokinetiek (halfwaardetijd, verdelingsvolume e.d.) onderscheiden
• de kernbegrippen uit de farmacodynamiek (receptoraffiniteit, agonisme, antagonisme, concentratie-responsrelatie e.d.) onderscheiden en toepassen
• uitleggen welke (biologische) processen leiden tot de klinische verschijnselen van hersenaandoeningen
• uitleggen hoe huidige (psycho)biologische onderzoeksbenaderingen inzicht verschaffen in de diverse ziektebeelden
• een samenvatting in eigen woorden geven van de gangbare behandelingen (farmacotherapieën, revalidatie, interventie) en hoe die leiden tot verlichting van de klinische symptomen
• beschrijven hoe neuropsychologische tests werken, inclusief hun nauwkeurigheid, wijze van toediening en interpretatie van psychometrische eigenschappen
• uitleggen hoe enkele neuropsychologische tests gebruikt kunnen worden om vragen in klinische en onderzoekscontexten te onderzoeken
• onderscheid maken tussen verschillende neuropsychologische stoornissen en herkennen in een casusbeschrijving
• kritisch evalueren hoe hersenverschillen en gedragingen mogen mogelijk gerelateerd zijn aan elkaar

Onderwijsvormen

• Hoorcollege
• Werkcollege
• Zelfstudie
• Begeleiding/feedbackmoment
• Presentatie/symposium

Na een algemene introductie worden er worden hoorcolleges  en  werkcolleges gegeven over diverse neurologische en neuropsychiatrische aandoeningen. Als voorbereiding op (een deel van) de hoorcolleges moeten leesopdrachten worden gemaakt met een annotatietool (Perusall).

De werkcolleges pathofysiologie worden gegeven volgens het “flipped classroom” principe. Studenten gaan, voordat het werkcollege begint, aan het werk met de stof van de afgelopen week en hebben de powerpoint presentaties en video’s ter beschikking via Canvas. Studenten moeten aan de hand van deze stof zelfgemaakte meerkeuze vragen insturen via Canvas. Deze vragen worden tijdens het werkcollege klassikaal behandeld met behulp van een stemsysteem. Studenten overleggen tijdens het werkcollege met elkaar over de mogelijke antwoorden (peer instruction) en krijgen individueel feedback.

Tijdens de werkcolleges diagnostiek wordt geoefend met het afnemen van neuropsychologische tests (afname, scoring, normering, interpretatie,  en testafname bij medestudent). Studenten krijgen ook een opdracht: een diagnostiek rapport schrijven. Tijdens de werkcolleges wordt hiervoor instructie en feedback gegeven.

Tijdens het werkcollege revalidatie wordt een beschrijving van een patiënt gegeven en geven studenten aan de hand van de Richtlijn neuropsychologische revalidatie een presentatie van 5 minuten over een behandelplan.

Verdeling leeractiviteiten

Aanwezigheid

Aanwezigheidseisen opleiding (OER-B):

• Deelname aan alle practica, computerpractica, veldwerk en werkcolleges in het curriculum is verplicht. Eventueel aanvullende eisen worden per onderdeel in de studiewijzer omschreven. Hier staat ook beschreven wat de eventuele consequenties zijn van het niet nakomen van deze verplichting.

Aanvullende eisen voor dit vak:

Mocht je wegens persoonlijke omstandigheden (denk hierbij aan ziekte of bijzondere familieomstandigheden) niet
kunnen deelnemen aan een verplichte onderwijsbijeenkomst, neem dan direct per e-mail contact op met de
vakcoördinator of docent via de gecommuniceerde e-mailadressen. Er wordt dan met je besproken of er mogelijkheden
zijn om het onderwijs op een andere wijze te volgen, en zo ja welke.

Ben je langdurig niet in staat om onderwijs te volgen (langer dan 1 week), neem dan ook contact op met de studieadviseur.

Aanwezigheid bij de hoorcolleges wordt sterk aanbevolen. Tijdens de werkcolleges worden de theoretische aspecten van
de diverse onderwerpen van de hoorcolleges toegepast middels oefeningen, opdrachten en presentatie. Ook wordt instructie en feedback gegeven. Hiermee zijn de werkcolleges een essentieel onderdeel ter voorbereiding op de deeltoetsen. Voor de werkcolleges geldt een aanwezigheidsplicht (zie OER). Je mag gedurende het hele vak maximaal 2 van de in totaal 7 werkcolleges missen. Ben je vaker dan 2 keer afwezig bij de werkcolleges zonder geldige reden (zie opmerkingen hierboven) dan wordt een "niet aan voorwaarden voldaan" (NAV) geregistreerd voor de cursus en kan dus geen eindcijfer worden gegeven. Er zijn geen inhaalmomenten en vervangende opdrachten voor gemiste werkcolleges.

Toetsing

Onderdeel en weging	Details
Eindcijfer
0.44 (44%) Tentamen digitaal 1
0.44 (44%) Tentamen digitaal 2
0.02 (2%) Gemiddelde van alle Perusall opdrachten
0.1 (10%) Diagnostiek opdracht (schrijven rapportage)
Revalidatie opdracht (presentatie)	Moet ≥ AVV zijn
Aanwezigheid werkcolleges	Moet ≥ AVV zijn

Er zijn twee deeltoetsen, de behaalde cijfers hiervoor dragen volgens hierboven genoemde weging bij aan het eindcijfer en kunnen elkaar compenseren. De opdeling van de tentamenstof in twee toetsen maakt het mogelijk de geleerde kennis in delen te toetsen (i.p.v. alles in één groot tentamen helemaal op het einde van de cursus). De geleerde kennis in het eerste deel van de cursus wordt echter bekend en paraat verondersteld in de latere onderdelen van de cursus. Dit betekent dat op deze manier die kennis (indirect) terug kan komen in de stof die getoetst wordt in de latere toetsen.

Het gemiddelde cijfer van de twee deeltoetsen moet minimaal een 5.5 zijn. Is dit gemiddelde cijfer lager dan een 5.5, dan moet de herkansing (over de hele theorie) worden gedaan. Het cijfer voor het hertentamen moet ook minimaal een 5.5 zijn.

De gemiddelde van de Perusall opdrachten telt voor 2% mee voor het eindcijfer.

De diagnostiek opdracht Rapportage schrijven telt voor 10% mee voor het eindcijfer

De  revalidatie opdracht Presentatie  en de aanwezigheid bij werkcolleges moet "aan voorwaarden voldaan" (AVV) zijn. Bij een "niet aan voorwaarden voldaan" (NAV) wordt er geen eindcijfer voor de cursus gegeven. 

Een eindcijfer van een 5.5 wordt afgerond naar een 6 (zie OER).

Alle toetsen zijn open-boek tentamens en bestaan uit open vragen; er komen dus geen meerkeuzevragen. De artikelen, print-outs, aantekeningen (ook niet in de boeken) e.d. zijn niet toegestaan tijdens de toetsen.

Bij werkcolleges worden opdrachten gemaakt om de behandelde stof te illustreren en verwerken en de behandelde stof behoort tot de tentamenstof. Er wordt tijdens de werkcolleges een actieve deelname/houding van de student verwacht.

Er is één herkansingsmogelijkheid (zie DataNose), die over de gehele studiestof gaat (zie OER). Het is niet mogelijk één deeltoets te herkansen.

Aan de herkansing kan alleen worden deelgenomen als aan minstens één van de deeltoetsen is meegedaan.

Toetsen mogen niet worden meegenomen, geprint of gefotografeerd worden.

Inzage toetsing

De inzagemomenten worden via Canvas gecommuniceerd en verloopt volgens de gebruikelijke procedure. In het kort: 

1. Vooraf digitaal  intekenen van een tijdslot voor inzage

2. Inzagemoment op locatie waarbij een assistent aanwezig is, waarbij geen inhoudelijke vragen gesteld kunnen worden

3. Mogelijkheid tot het indienen van een  digitaal formulier met opmerkingen voor de docent over de beoordeling. In het formulier moet een duidelijke argumentatie worden gegeven waarom de student vindt dat de beoordeling onjuist is. Op opmerkingen als “mijn antwoord is hetzelfde als het antwoordmodel” of “ik ben het er niet mee eens dat mijn antwoord is fout gerekend”, zal niet worden ingegaan. De coördinatoren zullen het formulier bekijken en indien nodig een reactie (met een eventuele beslissing over het wel/of niet aanpassen van het cijfer) per e-mail sturen aan de student. Indien een e-mail wordt gestuurd, betreft dit uitsluitend een beslissing waar verder niet over wordt gecorrespondeerd.

NB Het primaire doel van het inzagemoment is om na te gaan of er correct is nagekeken. Het is niet bedoeld als feedbackmoment, je kunt daarom ook tijdens het inzagemoment geen inhoudelijke vragen stellen! 

Het inzagemoment voor deeltoets 1 zal niet plaatsvinden voordat deeltoets 2 plaatsvindt. 

Opdrachten

Perusall opdrachten

Met behulp van het sociaal online platform "Perusall" lezen studenten individueel artikelen, stellen aan elkaar digitaal vragen over de stof en geven elkaar digitaal antwoorden (zogenaamde annotaties), ter voorbereiding op colleges. Tijdens de bijbehorende colleges zal worden ingegaan op de meest voorkomende vragen. Het gemiddelde van alle opdrachten telt voor 2% mee voor het eindcijfer. 

Diagnostiek opdracht Rapportage schrijven

Studenten schrijven individueel een neuropsychologische rapport op basis van testgegevens en additionele informatie. 

Tijdens de werkgroepen doen we oefeningen die helpen bij het schrijven van de rapportage en er is ruimte voor vragen. Ongeveer een maand na de introductie van de opdracht moet deze zijn ingeleverd. Er zal vervolgens schriftelijk feedback en een cijfer gegeven worden.

Het gemiddelde van deze opdracht telt voor 10% mee voor het eindcijfer

Revalidatie opdracht Presentatie

Per groep van ongeveer studenten wordt een beschrijving van een patiënt gegeven en geeft de groep aan de hand van de Richtlijn neuropsychologische revalidatie (die vooraf bekeken moet zijn) een presentatie van 5 minuten over een behandelplan. De presentatie wordt beoordeeld met een "aan verplichtingen voldoen" of  "niet aan voldaan".

Verdere details over de opdrachten en presentatie worden versterkt tijdens het introductie college en via Canvas. 

NB  De stof behandeld in de werkcolleges is onderdeel van de kennis die getoetst wordt in de deeltoetsen.

Fraude en plagiaat

Dit vak hanteert de algemene 'Fraude- en plagiaatregeling' van de UvA. Hier wordt nauwkeurig op gecontroleerd. Bij verdenking van fraude of plagiaat wordt de examencommissie van de opleiding ingeschakeld. Zie de Fraude- en plagiaatregeling van de UvA: http://student.uva.nl

Weekplanning

Eindtermen

Deze cursus draagt bij aan de volgende eindtermen van de opleiding Psychobiologie:

1) Kennis en Inzicht

De afgestudeerde

• 1a) kan de basisprincipes uit de vakgebieden ‘genetica en evolutie’, ‘celbiologie’, ‘biochemie’, ‘fysiologie’, ‘embryologie’, ‘anatomie’ en ‘evolutie en gedrag’ uitleggen.
• 1b) kan de ontwikkeling en werking van het brein op alle niveaus – van molecuul tot de menselijke geest – binnen Psychobiologie, voornamelijk de deelgebieden ‘perceptie tot bewustzijn’, ‘leren en geheugen’, ‘emotie’, ‘motivatie’, ‘neuroanatomie’ en ‘neurofysiologie’ uitleggen.
• 1c) kan de pathofysiologie en bijbehorende diagnostische methoden en mogelijke therapieën uitleggen.
• 1d) kan uitleggen welke onderzoekstechnieken nodig zijn voor het ontwikkelen van kennis en dat kennis nodig is voor het ontwikkelen van onderzoekstechnieken.
• 1e) kan de kennis opgedaan bij een zelfgekozen vak uitleggen.
• 1f) kan de basisprincipes uit de beroepsethiek en wetenschapsfilosofie uitleggen.
• 1h) kan uitleggen wat de bijdragen en beperkingen zijn van de kennis op elk niveau - van molecuul tot de menselijke geest - aan het wetenschapsgebied Psychobiologie.
• 1i) kan op alle niveaus de werking van het brein van dieren en mensen vergelijken.
• 1j) kan onderbouwen hoe de pathofysiologie bijdraagt aan het begrip van de ontwikkeling en werking van het brein op alle niveaus.
• 1k) kan grensverleggende ontwikkelingen in het wetenschapsgebied Psychobiologie herkennen.
• 1l) kan uitleggen dat een standpunt wordt beïnvloed door context.

2) Toepassen Kennis en Inzicht

De afgestudeerde

• 2a) kan onderbouwen welke onderzoekstechnieken nodig zijn om onderzoeksvragen binnen het wetenschapsgebied Psychobiologie te beantwoorden.
• 2j) kan redeneren en argumenteren en meerdere standpunten benoemen en onderbouwen.

* Deze eindterm geldt voor studenten die gestart zijn vanaf studiejaar 2014/2015

3) Oordeelsvorming

De afgestudeerde

• 3a) kan relevante literatuur verzamelen, verwerken en interpreteren.
• 3b) kan de implicaties van onderzoeksresultaten voor de maatschappij overzien.
• 3c) kan onderzoeksresultaten binnen de Psychobiologie en/of binnen een discipline- overstijgende context interpreteren.
• 3d) kan de ethische aspecten van beroepsmatige omgang met levende organismen en weefsel overwegen.
• 3e) kan informatie analyseren aan de hand van kwaliteitscriteria en er een eigen oordeel over vormen.
• 3f) kan alternatieven en tegenargumenten overwegen bij het vormen of herzien van een oordeel.

4) Communicatie

De afgestudeerde

• 4a) kan kennis, bevindingen in wetenschappelijk Nederlands en Engels schriftelijk rapporteren en mondeling presenteren.
• 4b) kan een bijdrage leveren aan wetenschappelijke discussies.
• 4c) kan op basis van begrip en respect communiceren.
• 4d) kan onderzoeksgegevens communiceren volgens de regels van wetenschappelijke integriteit.
• 4e) kan een standpunt overbrengen.

5) Leervaardigheden

De afgestudeerde

• 5a) kan een zelfstandige en wetenschappelijke werkwijze en houding ontwikkelen.
• 5b) kan zich zelfstandig kennis eigen maken.
• 5c) kan nieuwe kennis integreren met aanwezige kennis en tot inzichten komen.
• 5d) kan een constructieve en synergetische manier van samenwerken ontwikkelen.
• 5e) kan zich in een zelfgekozen deelgebied verdiepen of verbreden.
• 5g) kan feedback geven en verwerken.
• 5i) kan reflecteren op eigen gedrag en dit gedrag desgewenst verbeteren.
• 5j) kan geleerde principes generaliseren en toepassen in een andere context.

Verwerking feedback studenten

Nieuwe onderwerpen toegevoegd: Genderdysforie, Neuropsychiatrie&Schizofrenie, en Genetische Ontwikkelingsstoornissen

Didactische aanpassingen gedaan aan werkcolleges Diagnostiek en Psychofarmacologie

 

Contactinformatie

Coördinator

• dr. ing. E.A. van Vliet

e.a.vanvliet@uva.nl  en  dr. J.M.C. Bathelt - J.M.C.Bathelt@uva.nl

Docenten

• dr. C.P. Fitzsimons
• prof. dr. H.M. Geurts
• M. de Graaf-van Vark MSc
• A. van Irsen MSc
• dr. G. Kooij
• prof. dr. P.J. Lucassen
• L. Lumeij MSc
• prof. dr. A. Maassen van den Brink
• M. Morssinkhof MSc
• dr. M. Oudijn
• dr. T. Schilt
• dr. E.A. Tolner
• dr. E. Verwijk
• dr. T. Ziermans